والدین اغلب تا زمانیکه نخستین دندان نوزادشان در می آید، به بهداشت دهان و دندان وی فکر نمی کنند. این 22 توصیه برای کسانیکه به تازگی صاحب فرزند شده اند، جهت اطمینان از سلامت دندانها برای رشد فرزندشان بسیار مفید می باشد. این توصیه ها محدوده ای از تمیز کردن دهان نوزاد قبل و بعد از درآمدن دندان تا زمانیکه نخستین دندان نوزاد مشاهده میشود را شامل می شود. همچنین والدین یاد می گیرند چگونه از ترومای دندان و آنچه بر اثر حوادث به دندان وارد می شود پیشگیری نمایند. با مطالعه این مقاله پدر و مادر آمادگی بهتر و دانش بیشتری در مورد روشهای مدیریت سلامت دهان و دندان نوزاد خواهند داشت.     

توصیه اول: دهان نوزاد را تمیز کنید

تمیز کردن دهان نوزادتان بعد از هر بار شیر خوردن یا استفاده از شیشه شیر مهم و ضروری است. بویژه زمانیکه شیردادن به کودک در زمان شب یا خواب نوزاد اتفاق می افتد. نوزادان در هنگام خواب شیر را در دهانشان نگه میدارند و آن را قورت نمی دهند. نگه داشتن شیر در دهان پس از اینکه دندان نوزاد شروع به درآمدن می کند محیط را برای ایجاد بیماریهای دهانی فراهم می آورد. مطالعات اثبات کرده اند که تغذیه از سینه مادر در طول شب یا خواباندن نوزاد در حالیکه شیشه شیر در دهانش است، کودک را در ریسک پوسیدگی دندان و پوسیدگی زودرس دندان قرار میدهد. اغلب مایعات دیگری که حاوی مواد قندی هستند می توانند منجر به پوسیدگی دندان شوند. از یک گاز استریل مرطوب، یا یک پارچه تمیز برای تمیز کردن شیر باقیمانده استفاده کنید. گاز یا دستمال مرطوب را دور انگشت خود بپیچید و با ملایمت روی لثه ها، داخل گونه، زبان و سقف دهان بکشید. سپس، جلو و پشت هر دندانی را که در آمده است پاک کنید. تمیز کردن فیزیکی دهان می تواند بزاق دهان را تحریک نمایدکه منجر به پاک کردن ذرات شیر و غذای اضافه در دهان می شود.

توصیه دوم: نوشیدنی منتخب

در حدود 6 ماهگی، پس از هر بار شیر دادن یا دادن غذاهای نرم به نوزاد، کمی آب به نوزاد بدهید. این توصیه از زمانیکه دندانهای کودک شروع به رویش می کنند مصداق دارد. نوزاد منتظر آب است تا دهان خود را تازه و تمیز کند. این یک تمرین مهم برای کودکان و نوزادانی است که روزانه به مواد قندی (فروکتوز) و مایعات دارویی نیاز دارند. استفاده از آب پس از خوردن شیر، دارو، حبوبات، یا آب میوه می تواند به ایجاد یک ماده پرواکتیو پیشگیری از بیمارهای دندان  کمک نماید. کودک از سن نوپایی به نوجوانی می رسد در حالیکه عادت کرده پس از وعده های غذایی آب بنوشد.

توصیه سوم: استفاده از نخ دندان

دندان کودک شما در صورتیکه نخستین دندانی باشد که در دهان درمی آید با دندان دیگری در تماس نیست. همزمان با رشد کودک شما، فاصله بین دندانها کاهش خواهد یافت و با درآمدن دندانهای عقبی به یکدیگر نزدیک خواهند شد. این اتفاق حداقل در 3 سالگی و حداکثر در 6 سالگلی رخ می دهد. زمانیکه این دندانهای عقبی شروع به تماس با یکدیگر می کنند، زمان آغاز نخ دندان زدن دندانهای کودک شماست. استفاده از نخ دندان ضروری است زیرا برسهای مسواک نمی توانند به فضای میان دندان ها نفوذ کنند. استفاده از نخ دندانهای دوستدار کودک برای کودکان ساده تر و جذاب تر است. نخ دندانهای متداول اگر حاوی خوشبو کننده باشند قابل تحمل تر هستند، هرچند کودکان نخ دندان را دوست ندارند.

توصیه چهارم: انتخاب مسواک

مسواکهای انگشتی، مسواکهای نوزادی و مسواکهای ابری گزینه های خوبی برای تمیز کردن داخل گونه، زبان، لثه، لبها و سقف دهان نوزادان و کودکان هستند. مسواک زدن می تواند زمانیکه دو دندان نخست نوزاد درآمد آغاز شود، در حدود 6 ماهگی. دندان ها و لثه نوزاد شما بسیار ظریف و نیازمند مراقبت می باشد. مسواک زدن شدید ضروری نیست و باید از ایجاد جراحت جلوگیری نمود. زمانیکه اغلب دندانهای کودک شما درآمد (در حدود 2 سالگی) شما می توانید یک مقدار بسیار کوچک خمیردندان روی مسواک قرار دهید. خمیر دندان اضافه برای جلوگیری از قورت داده شدن باید از دهان زدوده شود. والدین باید تا سن 7 یا 8 سالگی دندان کودکشان را مسواک بزنند. کودکان خودشان نمی توانند دندانشان را تمیز نمایند زیرا فاقد مهارتهای چابکی کارامد هستند. 

توصیه پنجم: خنک کردن غذای نوزاد

والدین، مربیان مهد و پرستاران کودک بایستی از فوت کردن غذای کودک با دهانشان جهت خنک کردن آن اجتناب نمایند. مطالعات بی شماری نشان داده است که باکتریهای عامل پوسیدگی می توانند از طریق بزاق  از فردی به فرد دیگر انتقال یابند. همچنین از استفاده از ظروفی برای نوزاد که والدین آن را جهت تست داخل دهان خود می گذارند باید اجتناب گردد. این امر به پیشگیری از انتقال بیماریهای لثه و باکتریهای ایجاد کننده پوسیدگی دندان از دهان شما به دهان نوزادتان جلوگیری خواهد نمود. غذاهای داغ بایستی کنار گذاشته شده تا سرد شوند. همچنین گزارش شده است که هوایی که از دهان شما خارج می شود حاوی بسیاری از رادیکالهای آزاد مضر است از جمله گاز دی اکسید کربن که می تواند منافع حاصل از مواد مغذی موجود در غذای نوزاد را کاهش دهد.   

توصیه ششم: خمیر دندان

به محض اینکه نخستین دندان شروع به درآمدن کرد، تمیز کردن را با یک پارچه نمدار یا گاز آغاز نمایید. زمانیکه یک دندان ظاهر شد از یک مسواک کوچک نرم که برای نوزادان طراحی شده است استفاده نمایید و از یک خمیردندان آموزشی به سایز یک دانه برنج استفاد ه نمایید. در عین اینکه خمیر دندان آموزشی فاقد فلوراید است و می تواند قورت داده شود، این کار تمرین خوبی برای مینیمم کردن مصرف هرگونه خمیردندان می باشد. زمانیکه کودک 2 ساله شد، والدین می توانند استفاده از خمیر دندان حاوی فلوراید را برای نوزاد آغاز نمایند. در صورت توصیه دندانپزشک کودکتان، از خمیر دندان حاوی فلوراید می توانید زودتر استفاده نمایید.

توصیه هفتم: پوسیدگی

مطالعاتی در زمینه انتقال باکتریهای عامل پوسیدگی از والدین به نوزاد در اثر بوسیدن گزارش شده است. عامل اولیه یک باکتری بنام استراپاکوس است،  که می تواند از طریق بزاق از فردی به فرد دیگر منتقل شود. عواملی که منجر به انتقال از طریق بزاق می شوند و باید از آنها اجتناب نمود عبارتند از:

• وسایل غذاخوردن مشترک
• فوت کردن غذای کودک
• بوسیدن دهان کودک
• جویدن غذای کودک پیش از خوراندن به او
• تمیز کردن پستانک کودک با دهانتان

پیشگیری از موارد فوق الذکر همچنین به پیشگیری از پوسیدگی زودرس دندانهای کودک کمک می کند.

توصیه هشتم: حمام و مسواک زدن

به نظر می رسد نوزادان و بچه های کوچک از مسوک زدن در هنگام حمام بیشتر لذت می برند. مسواک زدن دندان نوزاد زمانیکه وی در وان حمام است ممکن است کارایی بالاتری داشته باشد. کودک اغلب در حمام از حبابهای ایجاد شده لذت می برد و با آب بازی می کند و در این حالت تمایل بیشتری برای بازکردن دهانش جهت مسواک زدن دارد.

توصیه نهم: سرمشق بودن

بطور روزمره دندان خود را جلوی نوزادتان مسواک بزنید. والدین همچنین می توانند جلوی  کودکشان دندان یکدیگر را مسواک بزنند. این به هیجانی شدن کودک کمک خواهد نمود و کودک مشتاق خواهد شد مسواک بزند.

توصیه دهم: یک آهنگ بخوانید

اثبات شده است که خواندن یک آهنگ یا زمزمه کردن در حالیکه دندان نوزادتان را مسواک می زنید میتواند او را آرام کند. این تکنیک ممکن است کودک را برای مدت زمان کافی مشتاق کند بگونه ای که شما بتوانید بطور موثری تمام دندانهای او را مسواک کنید.

توصیه یازدهم: ابتدا عروسک نوزاد

مدلسازی می تواند در ایجاد اشتیاق و علاقه در کودکان برای مسواک زدن دندانشان موثر باشد. ابتدا دندان عروسک کودک را مسواک بزنید. سپس از کودک بخواهید دندان عروسک خود را مسواک بزند. حدس بزنید نفر بعدی که مسواک می زند چه کسی است؟ شما یا نوزادتان هستید. در این موقعیت، کودک شما احساس راحتی بیشتری خواهد کرد و دلش می خواهد که دندانهایش مسواک زده شوند.

توصیه دوازدهم: خطر!خطر!

هرگز به کودک خود اجازه ندهید در حالیکه مسواک در دهانش است راه برود. این کار می تواند زندگی کودک شما را به خطر بیندازد. یک جراحت سوراخ شدن در حفره دهان، هرچند اندک، ممکن است لطمات جدی را به کودک وارد کند و حتی منجر به مرگ شود. اگر کودک شما در حالیکه مسواک در دهانش است به زمین افتاد این بسیار اهمیت دارد که کودک را نترسانید و ارزیابی صحیحی از شرایط انجام دهید و جراحتهای کودکتان را مدیریت کنید. بهتر است با 115 تماس بگیرید یا کودک را به نزدیکترین بیمارستان برسانید.

توصیه سیزدهم: دهان کودک را باز کنید

جراحتهای سر، صورت و دهان در کودکان و نوزادان متدوال هستند. کودکان و نوپایان زمانیکه سینه خیز می روند یا راه می روند ممکن است آسیب شوند. در صورت بروز چنین اتفاقاتی، مخصوصا اگر خونریزی یا افتادن دندان رخ دهد، فورا به دندانپزشک مراجعه کنید. از یک تکه گاز 2 در 2 برای باز کردن دهان کودک خود و بررسی دندانهایش استفاده کنید. اگر روی دندان وی لکه ای دیدید، فورا  کودک را نزد دندانپزشک ببرید. اینها ممکن است علائم ECC بر اثر شیشه شیر یا خوردن شیر مادر باشند. یک دندان خاکستری یا تغییر رنگ یافته علامت تروما است و همچنین مراجعه به دندانپزشک را ضروری می کند.

توصیه چهاردهم: دندان درآوردن

زمانیکه دندان شروع به درآمدن می کند، می تواند منجر به احساس درد، خارش و آب ریزش از دهان ایجاد می شود. شما می توانید با انجام کارهای زیر این احساس ناراحتی را در کودک خود تقلیل دهید:

• به آنها یک دندانی خنک بدهید تا بجوند
• لثه های آنها را با ملایمت با یک انگشت تمیز بمالید
• از ژلهای مخصوص درآمدن دندان، قرص یا پماد استفاده کنید (استفاده از این موارد را حتما با دکتر بچه چک کنید

توصیه پانزدهم: ریزش آب از دهان

همزمان با رشد نوزاد، اغلب بزاق بیشتری نسبت به آنچه نوزاد می تواند قورت دهد در دهان تولید می شود که منجر به بیرون ریختن آن از دهان می شود. اگر نوزاد شما بدخو یا بهانه گیر است و تمایل دارد دستهایش یا شیشه شیر را بجود، احتمالا دندانهایش در حال درآمدن است. پاک کردن صورت خیس نوزاد اغلب با یک پارچه نرم کتانی نم دار انجام می شود. رطوبت بیش از حد روی صورت حساس نوزاد می تواند منجر به خارش، خشکی و ترک پوست شود. معمولا دندان درآوردن منجر به تب نمی شود. اگر نوزاد شما تب دارد، شما باید با پزشک کودک خود صحبت کنید.  

توصیه شانزدهم: عادت به مکیدن

نوزادان نیاز به مکیدن  اشیا دارند. حتی نوزادان شصت خود را در رحم مادر می مکند. پس از در آغوش گرفتن و غذا دادن، مکیدن  برای نوزاد آرامش بخش است. از آویختن پستانک با استفاده از بند دور گردن نوزاد یا وصل کردن پستانک به لباس نوزاد اجتناب نمایید. این کار می تواند منجر به خفگی کودک شود. از آغشتن پستانک به عسل یا دارو خودداری نمایید. اگر نوزاد دندان دارد، سنش برای استفاده از پستانک زیاد است.  نوک پستانک را از قاب آن خارج کنید و آن را به پرستار بچه بدهید تا در صورت گریه به وی بدهد. در اینصورت بچه پستانک را ترک خواهد کرد. فقط مطمئن شوید بیرون نمی روید و پستانک دیگری خریداری نمی کنید.  

توصیه هفدهم: عادت پستانک خوردن

هم مکیدن شصت و هم مکیدن پستانک اگر بمدت طولانی مدت رخ دهند مسئله ساز خواهند بود. عادات مکیدن مکرر یا شدید ممکن است منجر به بروز مشکلاتی در توازی دندانها گردند. اغلب کودکان بین سنین 3 تا 6، خودشان این عادت را ترک می کنند. آنها اغلب برای ترک این عادت به درمان خاصی نیاز ندارند. بهترین درمان ترک مکیدن زمانی است که خود کودک در پروسه ترک مشارکت داده شود.  

توصیه هجدهم: لیوان آشامیدن

لیوانهای آشامیدن روشی مناسب برای نوزاد شما برای ترک شیشه شیر و استفاده از لیوانهای متداول است. استفاده از آنها همچنین می تواند هماهنگی بین حرکات دست و دهان را بهبود دهد. هرچند این فنجانها می توانند پوسیدگی دندان را گسترش دهند. چراکه اغلب کودکان مدت زمان زیادی از این ظرف مینوشند، بنابراین والدین و پرستاران باید مراقب باشند چه نوع مایعاتی داخل این ظروف می ریزند. حتی آبمیوه 100% طبیعی نیز پتانسیل ایجاد مشکلات را بعلت تکرر مواد قندی در دهان دارد. بهتر است آب میوه فقط با وعده های غذایی به کودک داده شود چرا که در هنگام وعده غذایی بزاق زیادی در دهان تولید می شود. بزاق در نابود کردن باکتری های دهان و تمیز کردن فضای دهان از مواد باقیمانده نقش مهمی را ایفا مینماید. اگر کودک شما شیشه شیر را ترک کرده و از بطری مایعات استفاده می کند، برای پیشگیری از بیماریهای دندانی این بطری در بین وعده های غذایی باید با آب پرشود. بطری مایعات نباید یک ضمیمه دیگر شود (بعلاوه شیشه شیر استفاده شود)

توصیه نوزدهم: رو در رو

استفاده از یک روش  رو در رو با یک نفر دیگر ممکن است مسواک زدن یک کودک یا نوپای مقاوم به مسواک زدن را ساده تر کند. والدین روی زانو روبروی یکدیگر می نشینند. سپس، نوزاد به سوی لبهای آنها خم می شود و مسواک زدن دندان می تواند آغاز شود. دندانپزشک کودک شما می تواند این متد و دیگر تکنیکهای عملی دندان کودکان را برای شما توضیح دهد. از زمانیکه بچه خوردن غذاهای جامد را آغاز می کند قبل از هر بار خوابیدن و قبل از خواب شب مسواک زدن حیاتی است.

توصیه بیستم: رژیم غذایی

اضافه کردن شکر به خودی خود و بطور طبیعی خودش منجر به پوسیدگی نمی شود، بلکه بخشی از معادله پوسیدگی دندان است. زمانیکه کودک شما خوردن را یاد می گیرد، بچه را به عادات غذایی سالم عادت دهید. در این تمرینات یادگیری از فیلمهای بازی و سرگرمی استفاده کنید. شکست دادن عادات بد در سن 2 سالگی (و حتی تا 16 سالگی) دشوار است. والدین باید خیلی زود عادت به خوردن غذاهای سالم را در کودک ایجاد نمایند. محصولات زیادی در بازار برای کودکان وجود دارد که حاوی مواد قندی و شکر هستند. زمانیکه غذایی را انتخاب می کنید خواندن لیبل آن اهمیت بالایی دارد، بویژه در مورد تنقلات. دندانپزشک کودک شما می تواند با معرفی غذاهای سالم کمک شایان توجهی به شما نماید.

توصیه بیست و یکم: فلوراید

فلوراید می تواند ابزار مهمی در پیشگیری از پوسیدگی باشد. اغلب مواد فرموله شده کودکان حاوی فلوراید است. این اتفاق همچنین بطور طبیعی در بسیاری از میوه های خام و آب میوه ها رخ می دهد. امروزه، در بسیاری از شهرهای بزرگ دنیا فلورایده کردن آب شهری انجام می شود. میزان فلوراید به سطح ریسک پوسیدگی دندان کودک شما و شرایط فردی بستگی دارد. برای کودکانی که در معرض ریسک بالای پوسیدگی هستند، فلوراید یک ابزار برای پیشگیری از پوسیدگی آینده و کمتر کردن ریسک پوسیدگی دندان کودک شماست. در این زمینه شما می توانید با متخصص دندانپزشکی مشورت نمایید.

توصیه بیست و دوم: نخستین ویزیت دندانپزشکی

توصیه می شود نخستین ویزیت دندانپزشکی کودک در سالروز اولین تولدش انجام شود. شما می توانید نخستین ویزیت با دندانپزشک کودکتان را زمانیکه دو دندان او درآمد (در حدود 6 ماهگی) تنظیم نمایید. معمولا در این مرحله لبهای کودک بررسی شده و در مورد مسواک زدن، رژیم غذایی، عادات و ... به والدین مشاوره داده می شود. این ویزیت را دندانپزشکان «ویزیت راهنمای پیشگیرانه» می نامند.