تغذیه سالم

اگر می خواهید از پوسیدگی جلوگیری کنید، اینکه چند وقت یکبار غذا می خورید به اندازه آنچه میخورید اهمیت دارد. این بدین علت است که غذا مدت زیادی بعد از قورت دادن نیز روی دندان و دهان شما تاثیر می گذارد. خوردن شیرینی ها با نهار در مقایسه با خوردن آنها بصورت جداگانه آسیب کمتری روی دندان شما خواهد گذاشت. البته، کمبود مواد مغذی می تواند به ایجاد بیماری پریودنتال (لثه) کمک نماید. این امر همچنین تاثیر بلند مدت دیگری روی دهان و دندان شما دارد. یادبگیرید که غذاها چطور روی سلامت دهان و دندان شما تاثیر می گذارند.

تاثیرات فوری غذا

تغییرات در دهان شما در همان دقیقه ای که غذاهای خاصی را می خورید آغاز می شود. باکتری موجود در دهان شما اسید تولید می کند. اسید فرایندی را شروع می کند که می تواند منجر به پوسیدگی شود.

چگونه این اتفاق رخ می دهد؟

 تمامی غذاهای کربوهیدراتی در نهایت به قندهای ساده، مالتوز و لاکتوز شکسته می شوند. کربوهیدراتهای قابل تخمیر، در دهان شکسته می شوند. دیگر انواع غذاها تا زمانی که به مجرای گوارشی نرسند شکسته نمی شوند.

کربوهیدراتهای قابل تخمیر همراه با باکتریها برای تشکیل اسیدی کار می کنند که منجر به شروع فرایند پوسیدگی دندان شده و در نهایت دندان را از بین می برد. اینها شامل غذاهای قندی، از جمله شیرینی ها، کیک، نوشیدنی های سبک و شکلاتها هستند. اما این نوع غذاها شامل مواد غذایی دیگری از جمله نان، کلوچه، موز و غلات صبحانه (صبحانه ای که از غلات تهیه میشود) نیز می شوند.

باکتری های مشخصی که در دندان شما وجود دارند از قند موجود در این غذاها استفاده کرده و اسیدهایی را تولید می کنند. اسید مواد معدنی درون مینا را حل می کند. این فرایند «از بین بردن حالت معدنی demineralization » نامیده می شود. دندانها نیز می توانند مواد معدنی را بازیابی کنند. این فرایند طبیعی «تشکیل مجدد مواد معدنی remineralization »  نامیده می شود. بزاق به مواد معدنی کمک می کند از دندان پشتیبانی کنند.

پوسیدگی درون مینای دندان زمانی اغاز می شود که مواد معدنی سریعتر از زمان حصولشان از بین می روند. هر چه غذا مدت طولانی تری در نزدیکی باکتری های دندان بماند، اسید بیشتری تولید خواهد شد. بنابراین کربوهیدراتهای چسبنده از جمله کشمش ها می تواند آسیب اسیدی بیشتری وارد نمایند. اما غذاهای دیگری که در شکافهای دندان گیر می کنند، نیز می توانند منجر به پوسیدگی شوند. چیپس سیب زمینی نمونه بارزی از این غذاهاست. یک مشت چیش بخورید و ببینید چه مدت طول می کشد تمامی ذراتی که به دندانهایتان چسبیده است جدا شوند. به همین دلیل است که آنها تمایل به پوسیدگی بیشتری دارند.

آنچه که شرایط را بدتر می کند این است که بسیاری از غذاهایی که برای دندانها ناسالم هستند، فقط در زمانی که خورده می شوند اسید تولید نمی کنند. بلکه تا نیم ساعت پس از بلع نیز اسید در اطراف دندان می ماند.

بسته به الگوی غذایی و نوشیدنی که شما دارید، این امکان برای باکتری وجود دارد که تقریبا بطور دائم اسید تولید کند. این اتفاق می تواند زمانی رخ دهد که شما نوشیدنی سبک یا قهوه شیرین شده را در طول روز می خورید. خوردن شیرینی های بسیار کوچک یا تنقلات چسبنده نیز می تواند همین تاثیر را داشته باشد.

در نتیجه اسید آسیب رسان بیشتری تولید شده و پوسیدگی محتمل تر می شود.

مطالعات نشان داده است که نرخ پوسیدگی در  افرادی که غذاهای شیرین می خورند یا در طول روز تنقلات مصرف میکنند، بیشتری از افرادی است که شیرینی ها را همراه با مواد غذایی می خورند.

از سوی دیگر، برخی از غذاها به محافظت دندان ها از پوسیدگی کمک می نمایند. این بدین علت است که این نوع غذاها جریان بزاق را افزایش داده و اسیدهای تولید شده توسط باکتری ها را خنثی می کنند. این امر احتمال اینکه مینا مواد معدنی را از دست بدهد کاهش می دهد. برای مثال، خوردن پنیر بلافاصله پس از خوردن دیگر غذاها به خنثی کردن اسید کمک می نماید.

جویدن آدامسهای فاقد شکر نیز به محافظت از دندانهای شما توسط پوسیدگی کمک می نماید. زایلیتول عنصری است که در برخی از آدامسهای فاقد شکر وجود دارد. مطالعات نشان داده است که این شیرین کننده مقدار باکتری موجود در دهان شما را کاهش می دهد. همچنین به خنثی کردن اثر اسید روی دندانهای شما کمک می نماید.

اغلب آدامسها و شکلاتهای بدون شکر جریان بزاق در دهان شما را افزایش می دهند که به محافظت از دندانهای شما در مقابل باکتری کمک می نماید. در رابطه با مصرف زیاد زایلیتول مراقب باشید. مصرف بیش از حد  زایلیتول می تواند منجر به اسهال شود.   

تاثیرات بلند مدت

درست مانند سایر اعضای بدن شما، سلامت کلی دهان شما به مواد مغذی مناسب که می خورید بستگی دارد. در واقع، دهان شما به مقدار زیادی به مواد مغذی ضعیف وبد حساس است. این امر میتواند منجر به از دست دادن دندانها، بیماریهای جدی پریودنتال (لثه) و بوی بد دهان شود.

چه باید بخوریم؟

جدیدترین و بهترین توصیه برای مواد مغذی سالم در کتاب راهنمای Dietary Guidelines for Americans موجود می باشد.

مفاهیم این راهنما به زبان ساده به شرح ذیل می باشند:

• خوردن تمامی حبوبات بجای حبوبات بازیابی شده. تمامی حبوبات شامل سبوس برنج،  جو و نان گندم می باشد. دانه های بازیابی شده شامل نان سفید و برنج سفید می باشد.
• خوردن سبزیجات تازه تر، شامل سبزیجات تیره رنگ و سبزیجات نارنجی.
• یک رژیم غذایی حاوی مقدار کافی از حبوبات، میوه و سبزیجات انتخاب کنید.
• میوه های متنوع بخورید.
• ماهی، غلات، آجیل و خشکبار برای تامین پروتئین مورد نیاز بدنتان بخورید.
• نوشیدنی و غذاهایی بخورید که مقدار متوسطی شکر دارند.
• غذاهایی با نمک کمتر بخورید
• وزن بدن خود را متعادل نگاه داشته و هر روز ورزش کنید

رژیم غذایی شما باید دارای موارد ذیل باشد:

• میوه و سبزیجات کافی برای پر کردن نیمی از بشقاب شما
• غذاهایی که از غلات درست شده اند
• تنوع وسیعی از پروتئین ها، شامل گوشت، حبوبات، تخم مرغ و آجیل (خشکبار)
• برای بزرگسالان خوردن روزانه 3 فنجان شیر کم چرب یا فاقد چربی، ماست و پنیر (2 تا 2 و نیم لیوان برای کودکان)
• شیرینی ها فقط در شرایط خاص

برای جلوگیری از پوسیدگی دندان شما باید از این راهنما تبعیت کنید. برخی از توصیه های مفید ذیلا آمده است:

1.  خوردن تنقلات بین وعده های غذایی را محدود کنید. اگر تنقلات می خورید، موادی را انتخاب کنید که فاقد کروبوهیدراتهای قابل تجزیه باشند.

• بهترین انتخابها- پنیر، مرغ یا دیگر انواع گوشتها، یا آجیل. این غذاها به محافظت از مینای دندان شما کمک می نمایند. آنها این کار را با خنثی کردن اسید ها یا توسط فراهم آوردن کلسیم و فسفر مورد نیاز برای بازیابی مواد معدنی در دندان انجام می دهند.
• انتخاب متوسط- میوه های سفت از جمله سیب و گلابی و سبزیجات. میوه های سفت حاوی شکرهای طبیعی هستند. اگرچه، مقدار زیاد آب در آنها تاثیر شکر را رقیق می کند. این میوه ها همچنین جریان بزاق را تحریک می کنند که به باکتری ها حمله کرده و به محافظت در مقابل پوسیدگی دندان کمک می نماید. مقدار کربوهیدرات موجود در سبزیجات آسیب رسان نیستند.   
• بدترین انتخاب – شکلات، شیرینی، کلوچه، نان ها، مافین ها، چیپس سیب زمینی، چوب شور، موز، کشمش و میوه های خشک شده. این غذاها منبعی از شکر را فراهم می آورند که باکتری خاصی را برای تولید اسید فراهم می آورد. مشکل زمانی بدتر می شود که این غذاها به دندان بچسبند یا بین دندانها گیر کنند.

1. محدود کردن نوشیدنی های حاوی شکر. این نوشیدنی شامل قهوه یا چای همراه با شکر، کاکائو و لیموناد هستند. آبمیوه های حاوی شکر طبیعی نیز می توانند منجر به پوسیدگی دندان شوند. زمان نوشیدن این نوشیدنی ها را محدود کنید. از جرعه جرعه نوشیدن انها در طول روز اجتناب نمایید.

• انتخابهای بهتر- چای شیرین نشده یا آب، بویژه آب فلورایده شده. چای هم فلوراید دارد که می تواند دندانهای شما را مستحکم تر سازد. آب به جدا شدن ذرات غذا از دندان کمک مینماید. همچنین به رقیق شدن اسیدهای شکر کمک می کند.

1. جلوگیری از مک زدن آبنبات، حتی اگر یک آبنبات کوچک باشد. آبنباتها مقدار کافی شکر برای افزایش اسید تولید شده توسط باکتریها برای ایجاد پوسیدگی دارند. اگر به یک آبنبات نیاز دارید، از انواع بدون شکر آن استفاده نمایید.
2. غذاهای اسیدی را محدود نمایید (از جمله مرکبات) زیرا این مواد محیط دهان را بیشتر اسیدی می کنند. آنها همچنین فقدان مواد معدنی دندان را بیشتر می کنند. تاثیر اسید با گذر زمان در معرض قرار گرفتن بیشتر می شود.
3. دندانهای خود را بعد از خوردن هر وعده غذایی و بعد از نوشیدن نوشیدنی های شکری مسواک کنید تا پلاک باکتریایی که اسیدهای مخرب تولید می کند پاک شود. نوشیدنی های فاقد شکر نیز می توانند دندانهای شما را فرسوده کنند. اگر نمی توانید بعد از هر وعده غذایی مسواک بزنید، حداقل دو بار در روز مسواک بزنید.
4. آدامسهای حاوی زایلیتول بجوید. این امر می تواند به کاهش ریسک پوسیدگی کمک نماید. آدامس به خروج ذرات غذا از دندانهای شما کمک می نماید. همچنین جریان بزاق در دهان شما را افزایش میدهد که منجر به خنثی شدن اسید دهان می شود.